Irun ondoren espainiar errefuxiatuak atxilotu zituzten 1936an

Errefuxiatuak

1936ko irailak 4 eta 5a egun azpimarragarriak dira. Eskualdeko biztanleriaren gehiengoak Irun eta Hondarribitik ihes egiteko hautua egin zuen faxismotik ihesean. Avenida zubia, Kanetako portua edota Pausu errefuxiatuz beteriko puntu beroak bihurtu ziren. Irungo biztanleriak hamar mila pertsonako galera izan zuen altxamenduaren ondorioz.

Lehen helmuga Ipar Euskal Herria izan zuten errefuxiatuek eta hemen topatu dezakegu Arrueta-Sarrikotako “Zamakoitz” etxea. 1936 eta 1940 urteen artean irekia egon zen eta bertan batu ziren Bidasoaldeko hainbat bizilagun edota “Goizeko Izarra” eta “Habana” ontzietan Bilbo eta Santanderretik etorritako errefuxiatuak. 1937an 100 errefuxiatu bizi ziren Zamakoitzen, horietako asko adingabeak. Haur errefuxiatuek etxean bertan eskolatu zituzten 1939ko azaroa arte, gurasoek haurren itzulera ofizialki eskatu arte.

Bidasoko errefuxiatuen beste garrantzizko helmugak Bartzelona eta Katalunia izan ziren. Generalitatateak hamarnaka errefuxiatu jaso zituen Poble Espanyol eta Monjuiceko estadio olinpikoan. Hala ere, 1938an, frontea Bartzelonara gerturatzen zen heinean, errefuxiatuak Frantziar Estatura itzuli ziren eta bertatik Bidasoko bizilagun asko euren jatorrira. Muga pasata hasi ziren errefuxiatu hauen sufrikario eta errepresioak: Atxilotze guneak, burlak, tratu txarrak edota bazterketa. Itzultze osteko errepresio hori bizi zuten Juncal Violet, Rosi Perez eta Karmentxu Muruak.

Bilatu fitxak